Portefeuillehouder(s): Baerveldt, Breunesse, Groothuismink, Krieger, Mutluer, Slegers
Programmadoelstelling en de rol van de gemeente
In Zaanstad gaan wonen en werken van oudsher hand in hand. De kracht en vindingrijkheid die deze combinatie vraagt is kenmerkend voor het Zaanse DNA. Zaanstad investeert hierin door het versterken van ontwikkelingskansen, het verbeteren van de vestigingsvoorwaarden voor het aantrekken van nieuw ondernemerschap en innovatiekracht. Een goede balans tussen wonen, werken, recreëren en kwalitatief hoogwaardige voorzieningen maakt Zaanstad ook op de langere termijn tot een aantrekkelijke stad. Dat maakt het nog niet vanzelfsprekend dat iedereen meedoet in de maatschappij. Daarom bieden wij een vangnet voor inwoners die door omstandigheden niet zelfstandig in het eigen levensonderhoud kunnen voorzien en helpen hen om weer mee te kunnen doen. |
|---|
Voortgang 2020
De coronacrisis houdt de wereld nog steeds in zijn greep. De effecten zijn in alle lagen van de samenleving merkbaar. Zolang er nog geen werkend vaccin is ontwikkeld, zal de situatie niet veranderen. Er wordt een enorm beroep gedaan op de veerkracht en doorzettingsvermogen van Zaankanters. Zaanstad zet zich voor iedereen in om deze crisis door te komen. Onder meer op economisch gebied, duurzaamheid, werk & inkomen en armoede worden extra stappen gezet om de grootste klappen op te vangen.
Stand van zaken Economie:
De coronacrisis is voor een belangrijk deel bepalend voor de economische ontwikkeling in Zaanstad. De belangrijkste factor daarbij is “onzekerheid”. Met de tweede golf corona en de aanscherping van de corona regels is het onmogelijk om te bepalen wanneer er weer sprake kan zijn van stabiliteit. Deze stabiliteit is voor ondernemers noodzakelijk om weer plannen op korte en lange termijn te maken.
Vanaf 1 oktober is het derde steunpakket van de rijksoverheid van kracht. In de twee voorgaande pakketten zijn veel Zaanse ondernemers ondersteund met vergoedingen voor personeelskosten en vaste lasten. Naar verwachting zal ook op het derde steunpakket weer een ruim beroep worden gedaan. Zwaar getroffen zijn de horeca, evenementen branche en de detailhandel. Dit heeft geleid tot het verdwijnen van veel flexbanen. Voor de komende maanden wordt een verdere toename van het aantal ontslagen verwacht. De omvang is sterk afhankelijk van de duur van de tweede golf corona.
Tegelijkertijd zien wij ook ondernemingen die prima draaien. In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat de voedingsmiddelen industrie minder zwaar wordt getroffen. Ook de grondreserveringen op de nog beschikbare gronden op bedrijventerreinen houden in deze tijd stand. Nieuwe investeringen in bedrijfsvestingen gaan onverminderd door zoals de Ahold Coffee Company, Post NL, Cargill en Olam.
Veel inspanning is de afgelopen maanden gezet op de communicatie en goede verwijzing naar de regelingen die door het Rijk en de provincie zijn opgezet ter bestrijding van de coronacrisis. De oorspronkelijke focus op herstel in augustus en begin september heeft voorlopig plaatsgemaakt voor gesprekken over tijdelijke maatregelen zoals de winter-terrassen voor de horeca.
Naast de inspanning in de coronapandemie is verder gewerkt aan de visie Noordzeekanaalgebied (gereed vierde kwartaal 2020), de strategie bedrijventerrein (gereed vierde kwartaal 2020) de kantorenstrategie (gereed eerste kwartaal 2021), analyse economie Kogerveld (is gereed, input voor gebiedspaspoort), Zaancampus, toerisme – horecabeleid (opgeschort i.v.m. coronacrisis), Perspectief Maak-Noord en Invest MRA.
Stand van zaken Duurzaamheid:
De coronacrisis heeft ook invloed op de duurzaamheidsambities van Zaanstad. Versnelling op alle onderdelen van duurzaamheid (circulaire economie, energietransitie en klimaatadaptatie) is nodig, maar gesprekken met inwoners, bedrijven en industrie zijn door corona vertraagd. In het najaar hebben de uitgestelde Klimaattafels alsnog, digitaal, plaatsgevonden. Wij zien dat het thema leeft in de stad en willen hierop doorpakken om steeds meer inwoners en bedrijven te activeren. Tegelijkertijd zien we dat digitale communicatie zich daarvoor niet altijd het beste leent. We zoeken naar manieren om hiermee om te gaan, om zo de energie die ontstaat vast te houden en uit te breiden over de stad.
Daarnaast is er nog onzekerheid over de financiële middelen vanuit het Rijk voor de uitvoering van het landelijk Klimaatakkoord. Gemeenten krijgen op basis dit akkoord verschillende taken. Zo zijn gemeenten aan zet om in 2030 1,5 miljoen woningen verduurzaamd te hebben. Onlangs is een landelijk onderzoek gedaan naar de uitvoeringskosten van het akkoord en hierover brengt de Raad Openbaar Bestuur eind dit jaar een advies uit aan het Kabinet.
Aan de andere kant zien we ook positieve effecten. We zien dat veel inwoners hun woningen laten renoveren, waarbij er aandacht is voor verduurzaming. Zo was de ‘Stappensubsidieregeling verduurzaming Zaans Woningen’ die vanaf eind 2019 loopt erg populair. Bij de start van de regeling was de gedachte dat het budget genoeg was om de stappensubsidie 2 jaar door te laten lopen. Er zijn onverwacht veel aanvragen gedaan, waar corona in meespeelt. Bewoners die vanwege de corona-maatregelen thuiswerken of tijdelijk geen werk hebben, gaan nu méér naar bouwmarkten of laten hun huis opknappen. Hierdoor is het budget voor verduurzamingsmaatregelen, onafhankelijk van funderingsherstel, al uitgeput. Positief is ook dat de crisis waarschijnlijk heeft geleid tot een afname van de uitstoot van broeikasgassen ten opzicht van 2019. Echter, uit eerdere economische crises weten we dat dit effect weer afneemt als de crisis voorbij is en er geen structurele aanpassingen zijn doorgevoerd in onze economie, wonen en ons gedrag.
Stand van zaken Werk & Inkomen:
De coronacrisis heeft grote invloed op de uitvoering van de Participatiewet. Het aantal inwoners met een Participatiewet- uitkering stijgt weer nadat het bijstandsbestand jarenlang daalde. Dat komt doordat de instroom toeneemt en de uitstroom naar werk is afgenomen. Het aantal inwoners met een bijstandsuitkering groeit minder snel dan verwacht omdat het Rijk met een derde steun- en herstelpakket de arbeidsmarkt blijft ondersteunen. Ondanks de toegenomen uitgaven voor uitkeringen ontvangt Zaanstad dit jaar, net als vorig jaar, meer middelen dan we nodig hebben voor het verstrekken van de bijstandsuitkeringen.
Aan het begin van de coronacrisis zijn veel re-integratie- en activeringstrajecten onderbroken. Ook de aanpak ‘werk of meedoen’ heeft stilgelegen. Het college heeft zich continu ingezet om het contact met mensen te behouden. Dat kon niet voorkomen dat het onderbreken van de trajecten voor veel mensen een nadelige invloed heeft gehad op de ontwikkeling die zij doormaakten. De inwoners die sinds de coronacrisis een uitkering hebben aangevraagd staan dichterbij de arbeidsmarkt dan mensen die al langere tijd een uitkering ontvangen. Daarom is een aanvullende aanpak ontwikkeld om deze mensen zo goed mogelijk te ondersteunen. Het doel is om de uitkeringsduur zoveel mogelijk te beperken en mensen te begeleiden naar nieuwe kansen op de arbeidsmarkt.
Stand van zaken Armoede:
De coronacrisis heeft in 2020 invloed gehad op de hulp die kon worden geboden aan inwoners met een financiële hulpvraag. In de maanden waarin de wijkteams fysiek niet meer bereikbaar waren, zagen we het aantal hulpvragen afnemen. Het verlichten van de coronamaatregelen zorgde ervoor dat het aantal hulpvragen weer steeg naar het niveau van voor de crisis. In anticipatie op de verwachte toename van financiële hulpvragen zijn na de zomer maatregelen getroffen om deze op te kunnen vangen. Zo zetten we armoedemiddelen en middelen die vanuit het rijk beschikbaar worden gesteld voor armoede en schuldenproblematiek in om de capaciteit voor schulddienstverlening en ondersteuning bij financiële hulpvragen te vergroten in de Sociaal Wijkteams. Om sneller te kunnen acteren bij beginnende schulden, wordt vanuit de Armoede Agenda 2019-2022 ingezet op het vroegsignaleren van schulden. Vanuit communicatie wordt extra aandacht besteedt aan de regelingen en voorzieningen waarop een beroep kan worden gedaan, bijvoorbeeld in de communicatie naar ondernemers die een beroep deden op de Tozo.
Als gevolg van het coronavirus heeft een extra inzet plaatsgevonden. Aan inwoners met een laag inkomen worden gratis mondkapjes ter beschikking gesteld. Via Stichting Leergeld worden laptops beschikbaar gesteld aan kinderen van ouders met een laag inkomen als de ouders zich deze kosten niet kunnen veroorloven. Door het coronavirus neemt het digitaal onderwijs extra snel toe. Om ook kinderen op het voortgezet onderwijs te voorzien van een laptop, wordt aan Stichting Leergeld extra subsidie verstrekt die aan deze kinderen een laptop beschikbaar stelt.